آدامس؛ خوب یا بد؟

مردم هزاران سال است که به اشکال مختلف آدامس می جوند. آدامس های نخستین از شیره درختان، مانند صنوبر تهیه می شدند. اما بیشتر آدامس های امروزی از لاستیک مصنوعی ساخته می شوند.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "اتوریتی نیوتریشن"، همانند بسیاری چیزهای دیگر، آدامس جویدن نیز می تواند برای سلامت انسان فواید و خطرات بالقوه داشته باشد. در ادامه با برخی از این موارد بیشتر آشنا می شویم.

آدامس چیست؟

آدامس ماده ای نرم و لاستیکی است که برای جویدن در دهان و نه قورت دادن تولید می شود. دستورالعمل تهیه آدامس می تواند از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت باشد، اما تمامی آدامس ها دارای مواد تشکیل دهنده اصلی زیر هستند:

صمغ: ماده ای غیر قابل گوارش و لاستیکی است که کیفیت جویدنی به آدامس می بخشد.

رزین: به طور معمول برای تقویت آدامس و حفظ یکپارچگی آن افزوده می شود.

فیلر (پرکننده): فیلرها، از قبیل کربنات کلسیم یا تالک، برای شکل دهی بافت به آدامس استفاده می شوند.

مواد نگهدارنده: این مواد برای افزایش طول عمر به آدامس افزوده می شوند. محبوب‌ترین گزینه در این زمینه ترکیبی ارگانیک به نام بوتیل هیدروکسی تولوئن (BHT) است.

نرم کننده ها: موادی هستند که برای حفظ رطوبت و جلوگیری از سخت شدن آدامس استفاده می شوند. از جمله این مواد می توان به موم هایی مانند پارافین و روغن های گیاهی اشاره کرد.

شیرین کننده ها: از جمله محبوب‌ترین مواد در این دسته می توان به نیشکر، چغندر قند، و شربت ذرت اشاره کرد. آدامس های بدون قند از قند الکل هایی مانند زایلیتول یا شیرین کننده های مصنوعی مانند آسپارتام استفاده می کنند.

طعم دهنده ها: برای افزودن عطر و طعم مورد نظر به آدامس اضافه می شوند. این مواد می توانند طبیعی یا مصنوعی باشند.

تمام مواد مورد استفاده در تهیه آدامس باید از درجه غذایی برخوردار باشند و مناسب برای مصرف انسان طبقه بندی شده باشند.

آیا مواد تشکیل دهنده آدامس بی خطر هستند؟

به طور کلی، آدامس به عنوان محصولی امن و بی خطر در نظر گرفته می شود. با این وجود، برخی برندهای آدامس حاوی مقدار اندکی از مواد تشکیل دهنده بحث برانگیز هستند. حتی در این موارد، مقدار این مواد پایین‌تر از میزانی است که آسیب رسان در نظر گرفته شود.

بوتیل هیدروکسی تولوئن (BHT)

BHT آنتی اکسیدانی است که در بسیاری از غذاهای فرآوری شده به عنوان یک ماده نگهدارنده افزوده می شود. این ماده با جلوگیری از فساد چربی ها از فاسد شدن غذا پیشگیری می کند. درباره استفاده از این ماده بحث وجود دارد، زیرا برخی مطالعات صورت گرفته روی حیوانات نشان داده اند که دوزهای بالا از BHT می تواند موجب سرطان شود. با این وجود، نتیجه ای دقیق و روشن در زمینه خطرناک بودن استفاده از این ماده وجود ندارد.

به طور کلی، مطالعات اندکی روی انسان ها صورت گرفته و از این رو آثار BHT بر انسان تقریبا ناشناخته است. با این وجود، در دوزهای پایین، حدود 0.11 میلی گرم در هر پوند از وزن انسان (0.25 میلی گرم در هر کیلوگرم)، این ماده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و سازمان ایمنی غذای اروپا (EFSA) بی خطر عنوان شده است.

دی اکسید تیتانیم

دی اکسید تیتانیم یکی از افزودنی های غذایی رایج است که برای سفید کردن محصولات و دادن بافتی نرم به آنها استفاده می شود.

برخی مطالعات حیوانی، دوزهای بالا از این ماده را با آسیب سیستم عصبی و اندامی در موش ها پیوند داده اند. با این وجود، نتیجه مطالعات ضد و نقیض بوده و آثار دی اکسید تیتانیم بر انسان تقریبا ناشناخته است.

در حال حاضر، میزان دی اکسید تیتانیم که مردم از طریق مواد غذایی در معرض آن قرار می گیرند، به طور کلی بی خطر در نظر گرفته شده است.

آسپارتام

آسپارتام یک شیرین کننده مصنوعی است که در مواد غذایی بدون قند یافت می شود. استفاده از این ماده بسیار بحث برانگیز است زیرا برخی مدعی اند که موجب مشکلات مختلفی از سردرد تا چاقی و سرطان می شود. با این وجود، مدرکی دال بر سرطان‌زا بودن یا افزایش وزن به واسطه مصرف آسپارتام وجود ندارد. شواهد موجود درباره ارتباط آسپارتام و سندرم متابولیک یا سردرد نیز ناچیز هستند.

به طور کلی، مصرف میزان توصیه شده روزانه آسپارتام مضر نیست.

کاهش استرس و تقویت حافظه با آدامس جویدن

مطالعات نشان داده اند که آدامس جویدن هنگام انجام وظایف می تواند ابعاد مختلفی از عملکرد مغز، از جمله هوشیاری، حافظه، درک و تصمیم گیری را بهبود ببخشد. برخی مطالعات نشان داده اند که آدامس جویدن هنگام انجام وظایف می تواند در ابتدا اندکی موجب حواس پرتی شود، اما به حفظ تمرکز برای مدتی طولانی‌تر کمک می کند.

این که آدامس جویدن چگونه حافظه را بهبود می بخشد، به طور کامل شناخته نشده است. یک نظریه این است که آدامس جویدن به واسطه افزایش جریان خون به مغز، بهبود حافظه را موجب می شود.

نتایج چندین مطالعه نشان داده اند که آدامس جویدن می تواند استرس را کاهش داده و حس هوشیاری را افزایش دهد. آدامس جویدن با کاهش سطوح هورمون های استرس، مانند کورتیزول، پیوند خورده است.

کاهش وزن با آدامس جویدن

آدامس جویدن می تواند ابزاری مفید برای افرادی باشد که در تلاش برای کاهش وزن خود هستند. آدامس مزه شیرینی دارد و کالری آن پایین است و از این رو، بدون این که اختلالی در رژیم غذایی شما ایجاد کند، مزه ای شیرین را در اختیارتان قرار می دهد.

همچنین گفته می شود که آدامس جویدن می تواند اشتها را کاهش دهد و بر همین اساس از پرخوری جلوگیری می کند. با این وجود، نتایج مطالعات صورت گرفته در این زمینه مختلف بوده و برخی معتقدند که آدامس جویدن تاثیری بر اشتها و انرژی دریافتی روزانه ندارد.

حتی نتیاج یک مطالعه نشان داد، افرادی که آدامس جویده بودند، تمایل کمتری به مصرف میان وعده های سالم مانند میوه داشتند. اما این شرایط می تواند به واسطه مواد تشکیل دهنده آدامس، به ویژه آدامس های نعنایی، باشد زیرا مزه ای بد به مواد غذایی دیگر مانند میوه ها می بخشند.

به طور جالب توجه، برخی شواهد به این مساله اشاره دارند که آدامس جویدن می تواند نرخ سوخت و ساز بدن را افزایش دهد. نتایج یک مطالعه نشان داد، شرکت کنندگانی که آدامس جویده بودند، در مقایسه با افرادی که این کار را انجام نداده بودند، 19 درصد کالری بیشتری مصرف کرده اند.

محفاظت از دندان ها و رفع بوی بد دهان

جویدن آدامس های بدون قند می تواند از دندان های شما در برابر پوسیدگی محافظت کند. آدامس های بدون قند نسبت به نمونه های شیرین شده با قند برای دندان ها مفیدتر هستند، زیرا باکتری های بد در دهان از قند تغذیه می کنند و به دندان ها آسیب وارد می کنند.

با این وجود، هنگامی که بحث سلامت دهان و دندان مطرح می شود، برخی آدامس های بدون قند بهتر از نمونه های دیگر هستند. بر همین اساس، آدامس های حاوی قند الکل زایلیتول می توانند موثرتر از دیگر آدامس های بدون قند باشند. زایلیتول از رشد باکتری هایی که موجب پوسیدگی دندان و بوی بد دهان می شوند، جلوگیری می کند.

افزون بر این، آدامس جویدن پس از یک وعده غذایی موجب افزایش ترشح بزاق دهان می شود. این شرایط در شست و شوی قندهای مضر و باقیمانده مواد غذایی که باکتری ها از آنها تغذیه می کنند، نقش دارد.

دیگر فواید سلامت آدامس

افزون بر موارد ذکر شده در بالا، آدامس جویدن می تواند فواید سلامت زیر را به همراه داشته باشد:

پیشگیری از عفونت های گوش در کودکان: برخی مطالعات نشان داده اند که آدامس های حاوی زایلیتول می توانند از عفونت های گوش میانی در کودکان پیشگیری کنند.

کمک به ترک سیگار: آدامس های نیکوتین‌دار می توانند به ترک سیگار کمک کنند.

کمک به بهبود روده پس از جراحی: مطالعات نشان داده اند که آدامس جویدن پس از یک عمل جراحی می تواند مدت زمان بهبودی را تسریع کند.

آیا آدامس جویدن عوارض جانبی دارد؟

در شرایطی که آدامس جویدن از برخی فواید بالقوه برخوردار است، زیاده روی در آن نیز می تواند برخی عوارض جانبی ناخواسته را در پی داشته باشد.

آدامس های بدون قند حاوی ملین ها و FODMAPs

قند الکل های مورد استفاده برای شیرین کردن آدامس بدون قند هنگامی که در مقادیر زیاد استفاده شوند، اثری ملین دارند. این به معنای آن است که جویدن مقدار زیادی آدامس بدون قند می تواند پریشانی دستگاه گوارش و اسهال را به همراه داشته باشد.

افزون بر این، تمامی قند الکل ها FODMAPs هستند و این به معنای آن است که می توانند مشکلات گوارشی برای افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) ایجاد کنند.

ضرر آدامس های شیرین شده با قند برای دندان ها و سلامت متابولیک

جویدن آدامس های شیرین شده با قند به واقع برای دندان های شما مضر است. باکتری های بد در دهان از قند تغذیه می کنند و میزان پلاک روی دندان ها را افزایش داده و با گذشت زمان پوسیدگی دندان را موجب می شوند.

همچنین، مصرف بیش از اندازه قند با تعدادی از مشکلات سلامت مانند چاقی، مقاومت به انسولین و دیابت در ارتباط است.

ایجاد مشکل در آرواره

آدامس جویدن مداوم می تواند به ایجاد مشکلی در آرواره که به نام اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMD) شناخته می شود، منجر شود که ایجاد درد هنگام جویدن را به همراه دارد. اگرچه این شرایط نادر است، برخی مطالعات ارتباطی بین جویدن بیش از اندازه و TMD را نشان داده اند.

شکل گیری سردرد

نتایج یک بررسی ارتباط بین آدامس جویدن به طور مرتب و میگرن ها و سردردهای تنشی در افراد مستعد ابتلا به این شرایط را نشان داده است. اگرچه مطالعات بیشتری باید در این زمینه صورت بگیرد، اما پژوهشگران پیشنهاد کرده اند افرادی که از میگرن رنج می برند، بهتر است آدامس جویدن را محدود کنند یا کنار بگذارند.